Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 2020 έχασαν τη ζωή τους από καρκίνο του πνεύμονα 1.8 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Κατά το ίδιο έτος στην Ελλάδα, 8.343 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από αυτή τη νόσο.

Αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο σε άντρες και γυναίκες με τον μεγάλο αριθμό των κρουσμάτων να θυμίζει μια παγκόσμια επιδημία.

Ακόμη και στη χώρα μας, οι θάνατοι που οφείλονται κάθε χρόνο σε καρκίνο του πνεύμονα, ξεπερνούν σε αριθμό το άθροισμα των θανάτων από τους τρεις συχνότερους τύπους καρκίνου στον γενικό πληθυσμό, τον καρκίνο του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου μαζί.

Γίνεται λοιπόν προφανές ότι πρόκειται για μια πολύ επιθετική κακοήθεια που όμως έχει θεραπεία, την έγκαιρη διάγνωση! Παρ όλ άυτα, δεν εφαρμόζεται στη χώρα μας συστηματικά κανένα πρόγραμμα πρόληψης, σε αντίθεση με τις τρείς προαναφερθείσες νεοπλασίες, για τις οποίες υπάρχουν από έτη προληπτικά προγράμματα με τα οποία οι εξεταζόμενοι είναι πολύ εξοικειωμένοι.

Ποια γυναίκα δεν γνωρίζει ότι πρέπει να υποβάλλεται σε ετήσια μαστογραφία και τεστ παπ?

Οι πνεύμονες είναι όργανα με μεγάλες εφεδρείες και στερούνται αισθητήριου νεύρωσης. Αυτό σημαίνει ότι κατά την εμφάνιση και πρόοδο μιας κακοήθειας ο ασθενής δεν δυσπνοει και δεν πονάει, διάγει λοιπόν για αρκετούς μήνες η και χρόνια μια ασυμπωματική φάση. Όταν εμφανιστούν τα συμπτώματα που θα οδηγήσουν τον ασθενή στον ιατρό κατά κανόνα θα πρόκειται πια για μια κακοήθεια σε προχωρημένο στάδιο.

Μια ακόμη παγίδα που οδηγεί σε καθυστερημένη διάγνωση είναι η υποτίμηση των συμπτωμάτων από του καπνιστές. Η βλαβερή αυτή συνήθεια δημιουργεί με την πάροδο των ετών, σε άλλους περισσότερο και σε άλλους λιγότερο, βήχα, πτύελα τον γνωστό «τσιγαρόβηχα», αλλά και εύκολη δύσπνοια. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι καπνιστές αποφεύγουν σθεναρά την επίσκεψη στον πνευμονολόγο προκειμένου να μην ακούσουν για πολλοστή φορά το κήρυγμα γύρω από τις επιπτώσεις στην υγεία τους, έχουν σαν αποτέλεσμα να μην αξιολογείται σωστά η όποια αλλαγή ή επιδείνωση στα προϋπάρχοντα συμπτώματα τους.

Το κάπνισμα είναι εδώ και πολλά χρόνια ένας αποδεδειγμένα αιτιολογικός παράγοντας για την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα αλλά και άλλων παθήσεων του αναπνευστικού. Αυτό κάνει την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση της νόσου περισσότερο από αναγκαία. Κατόπιν πολυετών κλινικών μελετών αναγνωρίστηκαν τα χαρακτηριστικά των καπνιστών αλλά και των πρώην καπνιστών, που τους κατατάσσουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Ομάδα που κινδυνεύει με εμφάνιση παθήσεων επαγόμενων από το κάπνισμα, με ιδιαίτερη έμφαση στον καρκίνο του πνεύμονα.

Οι παράμετροι που ο Πνευμονολόγος θα πρέπει να συναξιολογήσει είναι η ηλικία, τα έτη και η βαρύτητα της καπνιστικής συνήθειας, το ιστορικό νεοπλασιών στον ίδιο τον ασθενή αλλά και σε συγγενείς πρώτου βαθμού.

Το σημαντικότερο εργαλείο για την παρακολούθηση και την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα είναι η χρήση αξονικής τομογραφίας θώρακα με χαμηλή δόση ακτινοβολίας και χωρίς σκιαγραφικό (low-dose CT, LDCT), δηλαδή τομογραφία με περίπου το 1/3 της ακτινοβολίας μιας κλασικής αξονικής θώρακα.

Το πρώτο λοιπόν απαραίτητο βήμα είναι η ενημέρωση γύρω από την αναγκαιότητα του ετήσιου πνευμονολογικού ελέγχου. Η κλινική εξέταση και η σπιρομέτρηση για τον έλεγχο της αναπνευστικής λειτουργίας και η εκτίμηση της αναγκαιότητας ένταξης σε πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου με LDCT.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης ακτινοβολίας είναι πλέον εγκεκριμένος για ομάδες υψηλού κινδύνου και τα αποτελέσματα πρέπει να αξιολογούνται από εξειδικευμένο πνευμονολόγο. Σε περίπτωση παθολογικού ευρήματος στην αξονική τομογραφία, δίδονται συγκεκριμένες οδηγίες για την περαιτέρω διαχείριση σύμφωνα με διεθνή πρωτόκολλα και αν είναι απαραίτητο λαμβάνεται βιοψία με προηγμένες τεχνικές Επεμβατικής Πνευμονολογίας.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ – ΑΣΦΑΛΕΙΑ, είναι το τρίπτυχο που στοχεύουμε να θεμελιώσουμε ώστε να θέσουμε τις βάσεις για ένα ασφαλές αύριο.

Στις μέρες μας όλο και περισσότεροι πολίτες ενημερώνονται και συμμετέχουν σε προγράμματα προληπτικής ιατρικής για την υγεία των  πνευμόνων. Η παρακολούθηση ξεκινάει με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού και την αξιολόγηση του ρίσκου που έχει ο εξεταζόμενος για την εμφάνιση παθήσεων του πνεύμονα.

Ο εξειδικευμένος πνευμονολόγος  θα πρέπει να συνυπολογίσει τα κλινικά χαρακτηριστικά του ατόμου, την καπνιστική συνήθεια και το οικογενειακό ιστορικό ώστε να καθορίσει το κατάλληλο πλάνο παρακολούθησης. Πρωτεύουσας σημασίας είναι η πρόληψη  του καρκίνου του πνεύμονα και σημαντικό όπλο σε αυτή την προσπάθεια είναι η αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής ακτινοβολίας (Low Dose CT) που έχει εισαχθεί επίσημα στο screening.

Ο εξεταζόμενος ωφελείται από τον ενδελεχή έλεγχο των πνευμόνων του λαμβάνοντας την μικρότερη δυνατή ακτινοβολία, προσεγγίζοντας εκείνη της απλής ακτινογραφίας θώρακος.

Τα ευρήματα και η σημαντικότητα τους και πάλι αξιολογούνται με σύνθετη διαδικασία από εξειδικευμένο ιατρό.

Η ανεύρεση οζιδιακής σκίασης (Solitary Pulmonary Nodule) στον πνεύμονα ατόμων με ιστορικό καπνιστικής συνήθειας είναι συχνή μετά και την εισαγωγή της LDCT στο screening .

Πρόκειται για την  παρουσία βλάβης μικρότερης των 3 εκατοστών που παραμένει ασυμπτωμτική και αποτελεί τυχαίο εύρημα του προληπτικού ελέγχου. Η διαπίστωση τέτοιων σκιάσεων είναι συχνή και η εκτίμηση τους πολύπλοκη και απαραίτητη για τον αποκλεισμό της πιθανότητας εξέλιξης προς κακοήθεια.

Η πρώιμη παρέμβαση με χειρουργείο σε μια τέτοια ύποπτη βλάβη αποτελεί ίαση και διασφαλίζει την καλή ποιότητα ζωής.